Jak żyją ludzie

   Na Sumbę pojechaliśmy po spokój i wypoczynek. Ale wybraliśmy ją nie bez powodu. Wyspa słynie z ciekawej kultury plemiennej, tradycyjnych wiosek i megalitycznych grobowców.

Tubylec przy drodze

   Samochód jedzie wąską, asfaltową drogą. W górę i w dół, zakrętów niewiele. Na szczęście z przeciwka nadjeżdżają tylko skutery, a i to niezbyt liczne. Z czymś większym moglibyśmy się nie minąć. I nagle stromy zjazd w dół. Nie lubię tego. Na końcu zakręt i mostek, nie wiedzieć czemu bez asfaltu. Widzimy pojone w rzece konie i kobiety robiące pranie. Kierowca przeprasza, wyłącza klimatyzację i otwiera okno. Przed nami podjazd, długi i stromy. Trochę się boję, że nie damy rady. Niepotrzebnie. Dotarliśmy do celu. Wysiadamy trochę niepewni. Widzimy tylko dachy domów i nikogo w pobliżu. Podchodzi do nas wyrostek. Trochę mówi po angielsku. Prowadzi nas do chaty. Tam na podeście, ukryci pod okapem siedzą mężczyźni. Babina przynosi buku (książkę). Wpisujemy się do niej podając cel wizyty i wysokość datku. Czytamy, że poprzedni goście byli tu trzy dni temu. Po opłaceniu możemy wejść do wioski.
   Tradycyjne domy mają trzy poziomy. Pierwszy, z przewiewnymi ścianami z bambusa jest przeznaczony dla zwierząt. Kolejny zamieszkują ludzie. Niestety, nie było nam dane tam zajrzeć. Najwyższy to siedziba przodków i bóstw. Im wyższy dach, tym więcej się ich zmieści, czyli domostwo jest bogatsze.

Domy wokół grobów

   Domy ustawione są w krąg. Wewnątrz znajdują się grobowce, nie wszystkie megalityczne. Obok nich przewrócona rzeźbiona kolumna. Totem, prawdopodobnie związany z zakazanymi wierzeniami Marapu. Pytamy dlaczego go nie naprawią. Nie rozumieją, albo nie chcą zrozumieć. Przyłącza się do nas gromada dzieci. Proszą o permen (cukierki). To jedno z nielicznych indonezyjskich słów jakie znają. Domyślam się, że nie chodzą do szkoły. Nasz "przewodnik" pyta czy palimy papierosy. Niestety, nie. Ale przyznajemy się, że mamy betel. Częstujemy go. Pojawiają się inne nastolatki, też chcą, rozrywają torebkę. Nadchodzi stateczny mężczyzna. Otwiera woreczek i wszyscy oddają mu łupy. Prosimy o zdjęcie. Zgadza się. Dopiero później zauważamy, że na każdym zdjęciu wystawia łokieć tak, żeby się do nas za bardzo nie zbliżyć. Za pasem, jak każdy tutejszy mężczyzna,  ma miecz. Na targu chcieli taki sprzedać Głównodowodzącemu. Więc teraz chcemy zobaczyć ten osobisty. Tubylec patrzy tak, że przechodzą nas ciarki. Chcieliśmy zabrać mu siłę! Oni się z mieczem nie rozstają, bez niego nie są w stanie nic zrobić. 

   Ciągle żałujemy, że nie mamy cukierków dla dzieci. Na szczęście na podeście jednej z chat jest sklepik. W ofercie 5 paczek herbatników, 20 sztuk cukierków, kilka paczek zup błyskawicznych, 6 jogurtów. Decydujemy się na herbatniki (po 5 000 rupii). Ale mamy tylko banknot 50 000. Reszty nie dostaniemy. 

   Jedziemy do następnej wioski. Procedura jest podobna. Ale byli przygotowani na nasz przyjazd. Koniecznie chcą nam sprzedać swoje wytwory: amulety, ikat (ręcznie tkany materiał), instrumenty muzyczne, jakieś figurki, noże. Są bardzo napastliwi, nie odstępują nas na krok. Dość tego zwiedzania!

   Wracamy przez wioski mniej tradycyjne, ale tak samo biedne. Mijamy chaty ze ścianami z bambusowych mat, kryte strzechą. Czasem zdarzają się domy murowane, z blaszanym dachem. Mają drzwi otwarte na przestrzał, są puste. Życie i tak toczy się na "werandach"- bambusowych podestach ze strzechą.  Widzimy dzieci niosące kanistry z wodą z jedynej we wsi studni. Wyprzedzamy ciężarówki załadowane ludźmi. Nie spotykamy sklepów ani popularnych w innych miejscach wózków z jedzeniem. Są zbyt biedni by kupować czy wolą betel?

Na targu. Mały pojemnik betelu 5 000, większy 10 000.